Ik en de Atlantische oceaan

Voor ons vertrek 1 Juni 2019, verslind ik alle boeken die gaan over zeilreizen en droom ik over verre reizen op eigen kiel. Probeer ik me zoveel mogelijk in te leven in de schrijvers. Hoe om te gaan met klapperende zeilen door gebrek aan wind, een boot die 24 uur per dag beweegt of die oneindige oceaan met de zon en de maan die elkaar afwisselen. Ik denk dat veel zeilverhalen in grote lijnen op hetzelfde neer komen maar dat ieder het op zijn eigen manier beleefd. Het ene schip gedraagt zich beter op zee dan het ander, waardoor de beleving totaal anders kan zijn of het verschil tussen bemanning of kapitein zijn. Ik wil je meenemen in mijn oceaanoversteek, hoe ik het beleef en ervaar met mijn kapitein.

Voordat we de Atlantische oceaan over willen steken moeten we eerst vertrekken uit Nederland, voelen we ons nog lang geen wereldzeilers en valt er veel te leren. Ineens kan ik niet meer zo ver vooruit denken en moet ik nog zien of we zo ver komen. We keken niet verder dan de golf van Biskaje, eerst moest deze oceaan overwonnen worden. Elke tocht die we verder naar het zuiden varen, ook al zijn het soms maar een paar dagen op zee, neemt je onzekerheid steeds minder de overhand en groei je naar het moment toe en voor je het weet sta je op die springplank. Vol vertrouwen in elkaar en het schip! 

We zijn zo ver, niets houdt ons nog tegen. Na 7 maanden Kaapverden halen we hier voorgoed het anker op, om het vervolgens aan de andere kant van de oceaan weer neer te laten. We willen heel graag weg, misschien wel te graag! Een bericht wat we onderweg krijgen via de SSB is er één om nooit te vergeten. (Weersystemen houden geen rekening met sentiment) We vergaren net als iedere zeiler alle informatie, slaan de pilots erop na. We weten als geen ander,  hoe later je vertrekt hoe beter, maar tegen beter weten in willen we niet langer wachten. We willen de oceaan op. Koers zetten naar Suriname, want daar hebben we zo lang op gewacht. In onze ogen is het stabiel genoeg of wint het gevoel van het verstand?

We varen de baai uit met dubbel gereefde zeilen. Uit eigen ervaring en verhalen van andere, kan het in het kanaal tussen Sao Vicente en Sant Antao keihard waaien. Menig fok is hier aan stukken gescheurd omdat men verrast werd. Ook nu weer krijgen we 40 knopen wind en blazen we met 8 knopen het kanaal uit in de goede richting. De wind ruist om onze oren en de zee zorgt voor de nodige spray, ik duik snel onder onze beschutte buiskap. Het schip is in balans en dan zijn wij dat ook. Een vliegende start! We weten ook dat het niet lang gaat duren want onder Santo Antao zal de wind weg vallen en kan de motor aan. Ze noemen dit eiland effecten, die je beter niet kan onderschatten.

Als we eenmaal vrij zijn van de eilanden krijgen we een beetje wind, slechts 9 knopen en zoeken naar de juiste balans van het schip. We hebben altijd tegen elkaar gezegd we kruisen af in plaats van om voor de wind te varen. Ons schip is daar niet voor uitgerust. Een bewuste keuze trouwens. Op deze grote afstand blijkt het toch heel verleidelijk, om recht op je doel af te gaan. We proberen toch zo diep mogelijk te varen maar komen er al snel achter dat we dit niet drie weken gaan vol houden. Het is een mindset en na een halve dag hebben we ons erbij neergelegd, dat we er langer over gaan doen. Comfort staat bovenaan het lijstje!

Als snel kunnen we vol zeil verder want met de 9 knopen wind moet onze dame van 18 ton even in beweging gebracht worden. Gelukkig hebben we nog een vlakke zee en kunnen we met dit windje net de zeilen vol houden en op snelheid blijven. Een blauwe lucht met hier en daar een wolkje, is het fantastisch zeilweer. We gaan niet hard maar in deze omstandigheden is het fijn om in te slingeren. De zon brandt ons van het dek en zijn blij dat we ons Ikea zonnetentje met deze wind kunnen laten staan. 

Na vier dagen heerlijk zeilen verandert het weer. De blauwe lucht maakt plaats voor een decor aan schapenwolkjes. De zee wordt ruiger maar de wind blijft uit. We worden een speelbal van de golven en het is een gevecht om de zeilen vol te houden. Het in slingeren begint nu pas! Het klapperen van de zeilen zorgt voor irritatie en ons humeur daalt naar een dieptepunt. Niet alleen het geklapper van zeilen is irritant, het zorgt ook voor de nodige slijtage als dit te lang gaat duren. De motor gaat aan, gelukkig niet lang want tegen de avond krijgen we er 2 knoopjes bij en dat is net genoeg om weer te kunnen zeilen en om ons humeur bij te stellen.

Via de SSB radio haalt Akko dagelijks het weer op. Het weer kaartje is verontrustend want er staat in het kaartje een tropical wave getekend, boven het vasteland die onze kant op komt. De informatie die wij hebben van een tropical wave is dat hij rond de evenaar ontstaat en zich naar het noorden beweegt om uit te groeien tot een orkaan. Akko is er niet helemaal zeker van en stuurt een mailtje naar Ruud Kattenberg, met de vraag of hij ons meer kan vertellen over dit fenomeen. Ruud is een bekende onder de zeilers en weet ontzettend veel over weersystemen en heeft al menig zeiler geholpen. Als we later die dag de mail en het weer binnen halen, spreekt Akko zijn gezicht boekdelen en dat beloofd niet veel goeds. Ik zit in spanning te wachten totdat Akko klaar is met het lezen van de email van Ruud. Het is een lang bericht met veel kritische noten…… Het verbaasd hem dat we nu al vertrokken zijn en niet even 2 weken hadden kunnen wachten. Het weer op de oceaan is erg instabiel en er zijn nog nooit zoveel orkanen geweest.

Bij mij begint mijn hart steeds sneller te bonken, de angst slaat toe en ga er dan al vanuit dat we een orkaan over ons heen krijgen. Ik krijg het op mijn heupen. Alles moet beter vast worden geknoopt, en moeten we het stormzeil alvast aan slaan vraag ik?  De fenders kunnen ook maar beter naar binnen, zo min mogelijk op het dek. Klaar is klaar, kom maar op met die orkaan. Ik slaap nog net niet met mijn reddingsvest aan. Als ik dan naar buiten ga en om mijn heen kijk, wijst niets erop dat er ook maar iets kan gaan gebeuren. De wind is lang niet sterk genoeg om monstergolven te maken en de zonnestralen laten zich nog steeds zien door al die schapenwolkjes. Akko heeft dan het relativerende vermogen en krijgt mij weer rustig en legt dan nog een keer uit wat ons “misschien” staat te wachten in de tweede week van onze oversteek. Geen orkanen dus…. voor zover.

Het advies van Ruud is om meer naar het zuiden te varen om e.v.t. tropical waves te ontlopen omdat ze altijd naar het noorden trekken. We leren in korte tijd veel van Ruud. De wolken hebben altijd iets te vertellen en die zijn er veel. Ook in verschillende gedaantes in deze periode. Stromingen in zee, we zien de stroming van alle kanten komen in één etmaal en die gaan gepaard met kruiszeeën. Een tropical wave ontstaat niet alleen maar boven land en heeft alle facetten in het weersysteem nodig om tot een orkaan uit te groeien. Het is dus niet gezegd dat een tropical wave ook een orkaan wordt. De passaatwind waar iedereen het altijd over heeft, is nu niet te vinden. Later in het seizoen neemt de passaatwind, die dan sterk genoeg is de overhand en zorgt dat de stromingen en kruiszeeën afgevlakt worden. We leren over drukverschillen tussen de wolken partijen en dat je tussen een hoog en lagedrukgebied van de wind kan profiteren. We proberen het weer zelf te interpreteren en vergelijken dat met de weer analyse van Ruud. Elke dag leren we weer meer waardoor bij mij de spanning wegebt en groeit het vertrouwen met de dag.

De tweede week van onze oversteek hebben we meer wind en een vervelende zeegang. Het afkruisen is soms heel frustrerend omdat we over de ene boeg niet op onze bestemming af gaan en over de andere boeg wel. Zo komt het voor dat we een dag gemiddelde hebben van 140 mijl waarvan we maar 95 mijl in de goede richting gaan. We maken hoe dan ook mijlen in de goede richting. Wat ook betekent dat we elke dag verder van land af zijn en ik het besef krijg dat we hier echt alleen zijn. We zijn op onszelf, aangewezen op die oneindige oceaan die geen rekening met je houd en met al haar geweld onder ons door spoelt. Je voelt je soms eenzaam terwijl de één op anderhalve meter van je vandaan ligt te slapen en jij wacht hebt. Het is dan fijn als de maan er voor zorgt dat het niet aarde donker is en jou het gevoel geeft dat je niet alleen bent. Zo kijken we er ook elke keer naar uit, als het weer tijd is om een weerkaartje binnen te halen en email van het thuisfront. 

Dag 11 is een mijlpaal. We zijn op de helft van onze oversteek. Nog 950 mijl te gaan. We kunnen eindelijk aftellen, iets waar ik vooral erg naar uit kijk. Elke mijl die we nu maken komen we dichter bij land. De euforie is compleet als er een groep dolfijnen met ons mee zwemt. Een aangename verrassing, dan alleen maar vliegende vissen die zich te pletter slaan tegen kajuit opbouw en de nodige smurrie en schubben achterlaten. De tweede helft van onze oversteek zal het harder gaan waaien volgens de voorspelling, ook buien en e.v.t. squalls staan op ons te wachten. Het is alert blijven, ook onze zeilvoering wordt met regelmaat aangepast. Ons wachtschema zorgt inmiddels voor een ritme, dagen lopen in elkaar over en langzaam raak je het besef van tijd kwijt. Iets wat je altijd leest in verhalen en ik nu zelf mag ervaren. Dit gevoel kan je denk alleen maar meemaken als je lang genoeg op zee bent.

Vandaag is de zee niet eensgezind en is het binnen in de kajuit net een apenkooi, slingeren van het ene handvat naar het andere. Je hebt beide handen nodig om je staande te houden, laat staan als er gekookt of afgewassen moet worden. Overal moet je over na denken, wat is mijn volgende stap en wat heeft het voor gevolgen. Geregeld vliegt er servies of etenswaar door het kombuis. Een ei rolt de koelkast in met alle gevolgen van dien, een broodje pindakaas beland tegen de kajuit wand. Broodbakken daar in tegen gaat verbazingwekkend goed, zonder al te veel kliederen kneed ik een deegje op het ritme van de oceaan! Een toiletbezoek is een heidens karwei, het liefst stel je het uit. Toch nemen we bijna elke dag een douche om het zweet en zout van ons lijf te spoelen. Dit is dan wel een douche van 1 min. Soms zit het sop nog achter je oren maar langer is niet te doen in deze golfslag. Het geeft een voldaan gevoel om fris te kooi te gaan. Lang niet alle zeilboten hebben de luxe van een watermaker, maar het maakt het leven aan boord een stuk aangenamer.

Gedachten op zee die leuke zinnen vormen.

• Choctaw beweegt sierlijk over de oceaan en doet de zee fluorescerend oplichten.
• Choctaw gaat onverstoorbaar door, waar wij ons staande moeten houden.
• Dat ene blikje wat tegen romp tikt wat je niet kan vinden tussen al die andere blikken.
• Geen dag is hetzelfde alleen ons wachtschema.
• Dat tijd niet meer belangrijk is.
• Zo moe en niet kunnen slapen.
• Tijdens het slapen wiegt je lichaam heen en weer op het ritme van de oceaan.
• Uitkijken naar een berichtje van het thuisfront geeft moed.
• Bananen eten tot je groen en geel ziet.
• De oceaan brengt  één en al emotie met zich mee.
• De oceaan zien verkleuren in tinten blauw die ik niet ken. 
• De deining van oceaan kunnen zien als een glooiend landschap.
• De geur van land na drie weken zilte lucht.

Je kunt je nooit helemaal voorbereiden op wat komen gaat. De Oceaan is nooit hetzelfde en opgeven is geen optie. Het is een missie om veilig en zonder schade aan de overkant te komen. Verdriet krijgt de overhand door opstapeling van emoties en prikkels waar geen tijd voor is om die te verwerken. De oceaan brengt dat teweeg bij mensen zoals ik, waar gevoel de boventoon voert.

Intens verdriet als onze verstekeling Pingo, een witte reiger. Die na een verblijf van vier dagen zich onbedoeld in zee stort. Een reddingsactie door de bemanning van Choctaw wordt in gang gezet “man overboord”. Met reddingsvest en schepnet sta ik op de uitkijk, als Akko overstag gaat. Niet zonder risico uiteraard. De zee is woest. Ik wordt er bang van en realiseer me nu pas hoe kansloos je bent als je overboord gaat. Pingo is nergens te zien, tussen de hoge golven en witte schuimkragen. Na een half uur staken we de reddingsactie. Verdriet neemt de overhand, wat had ik anders moeten doen. Waarom moest hij nu zo nodig een rondje vliegen. Tranen biggelen over mijn wangen, elke keer als ik eraan denk hoe hij in zee stortte. Pingo was een aangename afleiding, hoe snel hij zich overgaf aan ons en ik er alles voor zou doen om hem veilig aan de overkant te brengen. Zijn eten bestond uit stukjes vliegende vis die ik in de ochtend van dek raapte, zijn favoriete plek was achter de stuurstand. Akko moet mij tot orde roepen, we hebben een missie te volbrengen en dat kan ik niet zonder jou. Hij heeft gelijk. Ik troost me met de woorden van mijn vader. “Pingo was allang ten dode opgeschreven als hij jullie niet was tegengekomen”. Hij heeft zijn dagen verlengd en liefde gekend.

Na een paar dagen keert de rust op de oceaan terug, zo ook bij de bemanning. Dit soort momenten van rust heb je echt nodig om een oversteek vol te kunnen houden. We maken daar dankbaar gebruik van. Een uitgebreide douche, een paar uurtjes echte slaap of iets lekkers uit het kombuis. Nu merk ik de vermoeidheid pas en door dagen zoals dit voel je jezelf opladen, net zoals de batterij monitor van onze zonnepanelen die langzaam weer groen kleurt na een zonnige dag.

Het einde is in zicht, is het weemoed? Er kruipt mij een gevoel die ik niet zo goed kan plaatsen. We zien niet eens land. Het voelt als afscheid nemen van die blauwe bubbel in al zijn formaties. Drie weken lang geen land en geen andere mensen, alleen wij en de oceaan. Hoe zal het zijn om in Suriname weer land onder onze voeten te hebben. Wakker worden door brulapen in plaats van krakende vloerdelen. Sommige mensen zien de oversteek alleen maar om van A naar B te komen en zijn blij dat ze er zijn. Mijn gedachten waren precies hetzelfde, de oversteek zo kort mogelijk maken. Er zijn natuurlijk echt wel momenten dat je er klaar mee bent maar de oceaan heeft ook iets magisch. Het avontuur lonkt een gevoel van de ultieme vrijheid. De oceaan gaat niet voor je aan de kant, je betreed haar op eigen risico, respect wordt afgedwongen en een kleine nalatigheid kan grote gevolgen hebben maar de oceaan maakt ook emoties los, mijmeren over het leven, turend over dat donkere blauwe water, waar ik geen genoeg van kan krijgen.

We genieten van laatste zeemijlen, ook al kunnen we niet wachten om aan land te gaan. De eerst komende 8 weken zullen we niet zeilen en krijgt Choctaw de nodige TLC, dat heeft ze verdient. Onverwoestbaar ging ze door. 2000 mijl voor haar boeg, 24 uur per dag was ze in beweging, waar wij ons staande probeerde te houden. Klapperende zeilen die haar doen trillen en beven, golven die tegen haar romp stuk slaan, krakende vloerdelen, van links naar rechts worden gesmeten. Het deerde haar niet. Ze heeft ons veilig naar de overkant gebracht. Wat zijn wij trots! Trots ben ik op mijn kapitein, met hem overwin ik de zwaarste stormen!

Terugkijkend op onze oceaan oversteek is het ons meegevallen. De passaatwind bleef uit en zorgde voor veel onstabiliteit in de oceaan want het soms moeilijk maakte. Stormen en orkanen zijn uitgebleven. De tropical waves die er waren, waren de laatste stuiptrekking van het orkaanseizoen maar zorgde wel voor de nodige spanning en weersveranderingen. Wat mijn emotie betreft was het een rollercoaster. Binnen een paar uur kan je gemoedstoestand zomaar omslaan net zoals de oceaan en het weer.